Galw Am Gyfiawnder Hinsawdd

Nid ydym i gyd yr un mor gyfrifol am newid hinsawdd, mae hwn yn argyfwng a achosir gan y gwledydd cyfoethocaf, a'r bobl gyfoethocaf ynddynt.

Mae'n anghyfiawn bod y rhai ohonom sy'n gallu fforddio hynny leiaf yn talu'r pris uchaf.

Mae byd mwy cyfartal yn bosibl. Byd lle mae gan bob un ohonom sydd mewn perygl o'r argyfwng hinsawdd yr hyn sydd ei angen arnom i oroesi tywydd eithafol ac adeiladu dyfodol cynaliadwy ar gyfer cenedlaethau i ddod.

Ochr yn ochr ag ymgyrchwyr hinsawdd yma yng Nghymru ac ar draws y byd, mae Oxfam Cymru yn mynnu cyfiawnder hinsawdd. Rydym yn mynnu bod arweinwyr yma yng Nghymru yn derbyn eu cyfrifoldeb i weithredu i leihau ein hallyriadau yn gyflym ac yn deg. Mae newid cyfiawn yn hanfodol.

Fel gwledydd cyfoethog eraill sy'n llygru'n fawr, mae gan Gymru gyfrifoldeb clir i leihau ein hallyriadau niweidiol. Ond, yn union fel ar lefel y DU, nid ydym yn mynd yn ddigon cyflym.

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru argyfwng hinsawdd yn 2019 ac addawodd y byddai Cymru yn cyrraedd sero net – gan gyflawni cydbwysedd rhwng y carbon a allyrrir i'r atmosffer a'r carbon a dynnir ohono – erbyn 2050, yn unol â Llywodraeth y DU.

Er ein bod wedi cyrraedd ein targedau cyntaf, mae cynghorwyr arbenigol y Llywodraeth, y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yn dweud nad yw Cymru eto ar y trywydd iawn i gyrraedd ei thargedau ar gyfer ail hanner y degawd a thu hwnt.

Mae Oxfam Cymru yn gweithio gyda'n partneriaid yng nghlymblaid hinsawdd Cymru, Climate Cymru, i wthio am weithredu cyflymach a fydd yn datgloi manteision clir – o gartrefi cynhesach ac aer glanach, i iechyd gwell.

Gyda thystiolaeth glir bod yn rhaid i'r byd roi'r gorau ar frys i'n defnydd o danwydd ffosil sy'n dinistrio'r hinsawdd, rydym yn cefnogi galwadau ar Lywodraeth Cymru i roi'r gorau i'w pwyll ynghylch glo drwy weithredu gwaharddiad go iawn ar fwy o gloddio glo, gan sicrhau bod y newid i wlad fwy gwyrdd a glanach yn cael ei gyflawni'n deg.

Yn bwysig, rydym hefyd yn galw ar Gymru i ddod yn genedl gyntaf Ras i Sero. Mae Ras i Sero yn fenter fyd-eang, a gefnogir gan y Cenhedloedd Unedig, sy'n dod a chyrff o du allan i lywodraeth ynghyd i gymryd camau trylwyr heb oedi i gyflawni byd iachach, tecach, mwy gwyrdd a di-garbon.

Mae Ras i Sero Cymru yn gwasgu ar Lywodraeth Cymru i ddefnyddio'r fframwaith a gefnogir gan y Cenhedloedd Unedig i gydlynu a chyflymu gweithred ar yr hinsawdd ar draws pob sector a lefel weinyddol yng Nghymru.

Does dim gwadu bod cyflymu gweithredu ar yr hinsawdd yn golygu pris sylweddol ymlaen llaw, ond bydd yn lleihau costau cyfredol glanhau hinsawdd, fel Storm Henk, ac yn gwneud yr economi'n fwy cynhyrchiol.

Nid dewisiadau ecogyfeillgar yn unig yw gwariant call ar gartrefi sy'n effeithlon o ran ynni, trafnidiaeth gyhoeddus well a rhatach, a theithio llesol; maent yn ddewisiadau economaidd ac iechyd amlwg, gan ddod â manteision i bocedi pobl a'u lles.

Mae gwneud y mwyaf o effaith yr arian cyhoeddus presennol yn hanfodol, ond nid yw'n ddigon. Mae angen adnoddau ychwanegol arnom.

Mae Oxfam yn pwyso am gyfres o drethi teg ledled y DU ar y llygrwyr mwyaf - gan gynnwys cwmnïau tanwydd ffosil - i hybu buddsoddiad mewn gweithredu ar yr hinsawdd.

Rydym yn galw ar ein Prif Weinidog i bwyso ar Brif Weinidog y DU i ddefnyddio'r system dreth i gynhyrchu arian ar gyfer gweithredu ar yr hinsawdd yng Nghymru, gan amddiffyn y rhai sy'n agored i niwed ac annog llygrwyr i siapo lan a gwella eu cyfraniad.